zeker lezen

Het verhaal van Tommie en de torenhoge boterham werd door Pieter Gaudesaboos en Lorraine Francis bedacht, waarna deze laatste het uitschreef. Het jongetje Tommie heeft honger en maakt een boterham die zoveel laagjes telt dat hij door het dak van zijn huis groeit. Moeder en vader vinden dat allemaal prima, en telkens wanneer iemand hem feliciteert met zijn bouwwerk, antwoordt Tommie: "Maar ik ben nog lang niet klaar." Die herhaling is leuk voor de kleine lezer. Wanneer de boterham uiteindelijk dan toch klaar is, besluit Tommie dat hij meer zin heeft in een banaan.

Het verhaal is dus eenvoudig en toegankelijk, maar breekt op zich geen potten.

Die potten worden wel volop gebroken door de illustraties van Pieter Gaudesaboos. Het verhaal zelf is al heel wat jaren geleden bedacht en toen al maakte Pieter er illustraties bij, die echter nooit zijn uitgegeven. Die illustraties waren zeker niet slecht, maar droegen nog niet het typische Gaudesabooslabel dat de definitieve versie wel heeft. Zijn stijl van nu is geënt op de retrostijl, maar toch zo dat het ook kinderen van nu aanspreekt. Die stijl (bijvoorbeeld de vorm van de hoofden) vonden we ook al terug in Briek : Waar is de vogel? Heel veel oog voor detail ook, waarbij kinderen nog een heleboel dingen kunnen ontdekken die naast het verhaal een eigen leven leiden. Of hoe retro toch enorm vernieuwend kan zijn.

Pieter Gaudesaboos vertelde me onlangs dat hij denkt zijn definitieve stijl nu wel gevonden te hebben. En alhoewel ik er enorm van hou, hoopte ik toch stilletjes dat het niet waar zou zijn. Pieter kan volgens mij nog heel veel aan, en ik hoop dat hij zich steeds zal blijven vernieuwen, want deze jongeman is in staat ons nog heel veel moois te laten zien.

mijn restaurant

De populaire realityreeks Mijn restaurant nadert de ontknoping. Ik moet toegen dat ik wel wat moeite heb met dit programma. Natuurlijk kunnen televisiemakers deelnemers maken en kraken door precies te kiezen wat ze wel en niet in beeld brengen. Maar dat is zo bij elk realityprogramma.

Wat me vooral stoort is dat deelnemers wordt toegelaten te proeven van hun levensdroom. Ze laten vaak hun werk achter zich om zich te storten in dit avontuur. En ze nemen op hun beurt personeel in dienst. Het is dan aan de kijker om simpelweg per sms te bepalen wie zijn droom en zijn werk verliest, met andere woorden wie ontslagen wordt en opnieuw kan gaan zoeken naar een inkomen.

Natuurlijk weten die deelnemers dat vooraf, maar daar gaat het mij niet om. Waar het mij om gaat is dat de gewone kijker wel enorm veel macht krijgt toebedeeld, zoveel dat hij kan beslissen over levensbelangrijke dingen voor een ander. En dat die kijker dat blijkbaar schromeloos doet. Zonder nadenken gauw een sms'je. Omdat je die ene nu eenmaal sympathieker vindt dan die andere. Dat daar entertainment van wordt gemaakt.

Brrrr, ik gruwel daarvan.

ijs

Diegenen die me kennen weten dat ik verzot ben op ijsjes. Nu kan je met ijsjes heel veel kanten op: je hebt ze in alle kleuren, texturen en smaken, overgoten met chocola, slagroom en allerhande exotische sausjes, Italiaans of Australisch, als extra op een pannenkoek, met fruit...

Maar niets van dit alles. Ik wil enkel vanilleijs, zonder toevoeging van wat dan ook dat de smaak kan afleiden. Dat lijkt op het eerste zicht heel simpel, maar net dan worden mijn eisen wel heel erg hoog. Zo is er bijvoorbeeld geen enkel merk fabrieksijs dat ook maar in de buurt komt van waard om gegeten te worden. Ze hebben allemaal een vuile nasmaak waar ik echt niet van hou. Ook lang niet alle professioneel gedraaide ijsjes vallen bij mij in de gratie. Te romig of niet romig genoeg, te luchtig of niet luchtig genoeg. Ik heb een exacte voorstelling van hoe een perfect ijsje moet smaken, maar vraag me niet het te beschrijven.

Zo staat er op de plaats waar het Kanaal Kwaadmechelen-Dessel en het Kanaal Bocholt- Herentals bij elkaar komen een ijsvrouw van wie ik het ijs echt kan appreciëren. Ik had er gisteren een fietstocht van meer dan tachtig kilometer voor over om er te geraken. Passeerde onderweg allerlei ijsventers en ijsstalletjes die ik allemaal links (of rechts) liet liggen, met het risico dat de dame waar ik naar op weg was er die dag niet zou staan. Maar gelukkig was ze er wel. En 75 cent per bol, dat is best nog te doen.

Een andere plek die ik elke liefhebber kan aanraden is bij Popeye in Kessel-Lo. Een vrouwtje van ver in de gevorderde leeftijd baat in haar garage een ijssalon uit. Ze blaft al haar klanten af, ze heeft maar twee of drie smaken, maar who cares. Alles wat ik nodig heb is een paar bollen vanille en dat ik daar een zuur gezicht en een ongezellige plek bijkrijg kan me echt niets schelen.

Wie nog plaatsen weet waar ze lekker vanilleijs verkopen, mag het altijd laten weten.

zeker lezen

Al zijn eendjes

(Christian Duda en Julia Friese)

Al zijn eendjes is zo een boek dat je zowel qua tekst als qua illustraties onmiddellijk omver blaast.
Het boek begint meteen met een van de prachtigste prenten die ik ooit van een bos heb gezien. Vooral wat sfeer betreft is deze illustratie magistraal. Bomen staan kriskras door elkaar. Dieren verschijnen voorzichtig van achter bomen en kijken de lezer wat angstig aan, terwijl ogen je vanuit de bomen geheimzinnig begluren. De prent van datzelfde bos die op de volgende bladzijde volgt is zelfs nog sprekender. Hier begint het verhaal met de zuinige woorden 'In een bos...'

In de bladzijden die volgen, maken we kennis met een eend die een ei uitbroedt en met een vos met honger. En meteen smaak je de heerlijke fijnzinnige humor die in de tekst zit.

Natuurlijk woonde er in dit bos een vos. De vos had geen ei en ook geen kuikentje. De vos had honger. Grote honger! Waar honger is, is lawaai, want een lege maag knort.

Wie honger heeft denkt aan eten en hoe je aan eten komt. Wie honger heeft denkt bijvoorbeeld aan eenden, aan eenden vangen, eenden eten - van die dingen. De vos heette Lodewijk.

De bladzijde eindigt met de profetische zin 'En zo leerden Lodewijk en het kuikentje elkaar kennen...' De illustratie op de volgende pagina is zo verrassend (ik verklap niet waarom) dat je niet anders kan dan hard lachen.
Meteen is de toon gezet. Lodewijk de vos krijgt te maken met het kuiken uit het ei van de eend en is aanvankelijk alleen geïnteresseerd het op te eten. Het kuiken daarentegen ziet Lodewijk als een vader. Terwijl de trek in een kuiken de rest van het verhaal werkelijk van de bladzijden spat - op een van de pagina's staat droogweg het recept van gestoofde eend - blijft Oscar het kuiken zich onschuldig en onwetend net buiten de muil van de vos houden.
Oscar groeit op tot een volwassen eend. Deze tijd overbruggen is volledig voor rekening van Julia Friese, die opnieuw via beweging en stilstaande beelden en met goedwerkende herhalingen enorm veel emoties in de illustraties weet op te roepen.
Als Oscar volwassen is, komt hij aanzetten met een vrouwtjeseend, Emma, die hij aan Lodewijk voorstelt. 'Ze is een prachteend!' zegt Oscar. En voor de lezer ontspint zich het dubbelzinnige taalspel rond het woord prachteend, wat voor Lodewijk natuurlijk iets heel anders betekent dan voor Oscar.
Met dit soort spitsvondigheden staat het boek vol. Humor en vertedering wisselen mekaar in een heerlijk tempo af, zowel in tekst als in illustraties. En een heel verhaal kan je je slechts één ding blijven afvragen: gaat de vos nu eindelijk wel of niet Lodewijk, en later ook Emma, opeten?

Voor 7+

mijn score: =====

hoezo kinderen lezen niet graag literair?

Een aangename verrassing als ik de resultaten van onze bib bekijk voor Lees 17. Lees 17 is een soort Limburgse kinderjury waarbij geen enkele voorselectie gebeurd, behalve dat kinderen boeken lezen van Vlaamse auteurs of vertalers van het afgelopen jaar (tenminste voorlopig nog, volgend jaar verandert het concept). Van literair werk tot regelrechte brol, alles vind je in het lijstje terug.

En wat blijkt? Naast de populaire boeken waarvan een hoge score te verwachten valt, komen ook prettige resultaten uit de bus. Drie boeken waarvan je het misschien niet zou verwachten, zijn behoorlijk vaak tot zelfs erg vaak gelezen:

Een raadsel voor Roosje (André Sollie) wordt door kinderen gemiddeld op de 3de plaats in hun persoonlijke top 5 gezet.

Linus (Mieke Versyp, Sabien Clement en Pieter Gaudesaboos) staat gemiddeld op een 3,3de plaats.

De lange weg naar huis : het verhaal van Odysseus (Michael de Cock en Gerda Dendooven) krijgt gemiddeld zelfs een 2,3de plaats.

Moeten we kinderen dan toch niet onderschatten? Natuurlijk niet.

het schriftje van Edward van de Vendel

Gisteren hadden we Edward van de Vendel te gast in de bibliotheek. Hij onthulde er zijn Gouden Lijstje. Wie deze blog volgt weet dat dat een plek is in onze eigen walk of fame.

Edward vertelde me dat hij bijna nooit thuis schrijft. Meestal schrijft hij op café of in de trein. Omdat hij drie uur treinen moest om bij ons te geraken had hij zijn schriftje ook mee. Het is een eenvoudig schriftje met een zwarte kaft en ertussenin een heleboel post-its gekleefd om gauw iets terug te vinden. Elk blad is tot het randje volgeschreven. Ik heb het even mogen inkijken. Een klein moment, maar voor mij toch wel bijzonder. Weten dat je verhalen in wording in je handen mag houden.

Op het filmpje zie je Edward terwijl hij met de kinderen een gedicht leest uit De groeten van Superguppie.

nooit meer apeldoorn bellen

Na de verschrikkelijke gebeurtenissen op Koninginnedag in Apeldoorn heeft de verzekeringsmaatschappij Centraal Beheer beslist de slogan 'Even Apeldoorn bellen' niet meer te gebruiken.

Op Youtube kan je van hen gelukkig nog een massa hilarische reclamefilmpjes vinden. Dit is alleszins mijn favoriete spot.

Martha Heesen jarig

Vandaag wordt Martha Heesen 61. Een dame die laat is beginnen schrijven, maar gelukkig toch nog prachtige dingen gemaakt heeft.

Mijn zusje is een monster (10+, Zilveren Griffel 2001) is alleszins een van mijn favoriete boeken. De titel zegt alles: Neeltje, een kind van vijf, terroriseert het hele gezin. Het is ongelooflijk hoe Martha Heesen dit personage neerzet. Als een kleine duivelin die psychologisch alles en iedereen lijkt te doorzien, een meestermanipulator is en zo elke situatie naar haar hand zet. Daarbij weet ze de charme van een onschuldig vijfjarig kleutertje wonderbaarlijk als grootste wapen uit te spelen. Als lezer kan je daar alleen maar met verbijstering naar staan kijken.

In Stekels (11+, Zilveren Griffel, nominatie Gouden Uil 2002) gaat het over twee kinderen die zich niet gedragen zoals hun ouders het willen. En waarvan iedereen ontzettend hard probeert te zoeken naar de oorzaak van hun gedrag. Maar niemand wil begrijpen dat ze gewoon aan het puberen zijn. Martha Heesen geeft op een fantastische manier de gevoelens en het zoeken van een puber weer.

Martha's meest besproken boek is ongetwijfeld Toen Faas niet thuiskwam (12+, Gouden Uil 2004). Opnieuw wordt een sterk portret neergezet, dit keer van Petrus, die de stukken bij elkaar probeert te houden in een gezin dat schijnbaar verwoest is. Heerlijk suggestieve schrijfstijl.

Bij het schrijven van dit stukje valt het me toch op dat Martha Heesens sterkste boeken alweer een paar jaar oud zijn. Hopelijk komt er gauw weer een meesterwerkje.

Uitspraak van Martha Heesen: "Voor de lange, droevige opstellen die ik schreef kreeg ik wel eens een negen-en-een-half, en een keer zelfs een prijs. Eerst dacht ik dat ik veearts wilde worden, maar uiteindelijk ging ik toch Nederlands studeren (vanwege die opstellen natuurlijk)."

mijn score:

Sterre en Joe ===

Mijn zusje is een monster ====

Stekels ====

Toen Faas niet thuiskwam =====

De ijzeren hemel ====

Maandag heeft vleugels ===

Watson ===

gelezen in de maand april

Telfeest! (Jaak Dreesen en Soetkine Aps) - 4+ ===
Fiet wil rennen (Bibi Dumon Tak en Noëlle Smit) - 4+ ===
Door de lens (Frank Adam en Tom Schamp) - 7+ ====
Hoe het varken aan zijn krulstaart kwam (Gerda Dendooven) - 6+ ===
Schatjepatatje (Marita de Sterck en Ceseli Josephus Jitta) - 3+ ====
Tiffany Dop (Tjibbe Veldkamp) - 12+ ===
Bevroren Kamers (Jan De Leeuw) - 14+ ===
Meneer Grijs (Paul Verrept en Riske Lemmens) - 5+ ===
Naar het ziekenhuis (Imme Dros en Harrie Geelen) - 5+ ===

samen lekker kniezen

Wie vandaag wat surfte tussen de verschillende blogs over jeugdliteratuur heeft gelukkig mogen merken dat hij niet alleen was met zijn verontwaardiging over de stiefmoederlijke behandeling van Onze Nationale Zender van de Gouden Uil voor jeugdliteratuur. Samen hebben we onze frustraties eens de vrije loop kunnen laten. En misschien dat Geen Mens Die Er Toe Doet het ooit zal lezen, het deed toch deugd.

Proficiat trouwens aan de makers van het kinderboekske Het geheim van de keel van de nachtegaal.

En het is aangenaam vast te stellen dat mijn voorspelling klopte.

Dan ben ik toch niet afgegaan.

Harm de Jonge jarig

Vandaag wordt Harm de Jonge 70. Een dag voordat hij zichzelf misschien een eerste Gouden Uil cadeau doet.

In Jesse ‘ballewal-tsji’ (10+, Vlag & Wimpel 1999) geeft Harm de Jonge ontroerend mooi de hoop tegen beter weten in weer waaraan Jesse, die tracht te overleven in een platgebombardeerde Joodse wijk in de Tweede Wereldoorlog en wacht tot zijn ouders hem komen halen, zich vastklampt.

Vleugels voor Jorre (10+, nominatie Gouden Uil 2001) is een stuk lichtvoetiger, op het absurde af. Jorre, geboren met een groot hoofd, is hoogbegaafd of knettergek. Het is maar hoe je het bekijkt. Zijn vriendschap met het meisje Bonnie bestaat uit het aan elkaar ruiken op een klif en fantaseren over Vogeleiland. Daar is het waar Jorre naartoe wil. En daarom bouwt hij allerlei vliegende en neerstortende tuigen.

Harm de Jonges beste boek is voor mij Josja Pruis (11+, Woutertje Pieterse Prijs 2007, nominatie Gouden Uil 2007). De grote kracht van het boek zit hem echter in de manier waarop de kinderen Josja’s ziekte - schizofrenie - trachten te vatten. Ze proberen het te begrijpen, zoeken naar hun eigen kinderlijke interpretatie ervan en maken het op hun manier beeldend. Dat zorgt ervoor dat er een soort luchtigheid over het verhaal blijft hangen. Het wordt nooit te zwaar.

Wat ik vind van Tjibbe Tjabbes’ wereldreis (10+) kan je lezen in mijn stukje over de nominaties van de Gouden Uil van een paar dagen geleden.

Mijn score:
Jesse ‘ballewal-tsji’ ===
Vleugels voor Jorre ====
Josja Pruis ====
Tjibbe Tjabbes’ wereldreis ===

zon

Wij hebben de laatste dagen alvast genoten van de zon.